गर्मी समयमा आँखामा हुने एलर्जी ( Spring Catarrh ) र यसको रोकथाम तथा उपचार
गर्मी समयमा आँखामा हुने एलर्जी ( Spring Catarrh ) र यसको रोकथाम तथा उपचार
तपाँई हामी मध्य धेरैले विशेष गरि गर्मी समयमा आँखा चिलाउने समस्याको बारेमा देखे,सुनेका वा भोगेका हुन सक्छौ । विशेष गरि बच्चाहरुमा बढी देखा पर्ने यस्तो समस्या के कारणले गर्दा हुन्छ र यसको रोकथाम तथा उपचार के हुन सक्छ भन्ने कुरा तपाँई हामी कमैलाइ मात्र थाहा हुन सक्छ । त्यसैले प्रस्तुत छ,गर्मी समयमा आँखामा हुने एलर्जी र यसको रोकथाम र उपचार बारेमा केही जानाकारी ।
१ ) परिचय :- सामान्यतया विबिध बातावरणीय तत्व ( धुलो,हावा,धुवाँ र विशेषगरी घाम वा सुर्यको किरण आदि )को प्रभावले आँखामा उत्पन्न हुने प्रतिक्रिया ( Reaction ) लाई नै एलर्जी भनिन्छ । हुनत यि बाहेक अरु कारण जस्तै आँखामा गलत औषधीको प्रयोग,रासायनिक पदार्थ सँगको संसर्ग,विषालु किरा आदीको टोकाइ ( यस्ता कारणहरु धेरै हुन सक्छन )आदी को कारण बाट पनि आँखामा एलर्जि हुन्छ । तर यहाँ गर्मी समयमा हुने एलर्जीको बारेमा मात्र जानाकारी दिइएको छ । गर्मी समयमा हुने एलर्जीको मुख्य कारक तत्व भनेको प्रचण्ड गर्मी,धुलो,सुख्खापन,घाँस वा फुलबाट निस्कने कणहरु आदी नै हुन । यस्तो एलर्जी दुबै आँखामा एकैसाथ हुन्छ ।
२ ) कारक तत्वहरु:- I ) उमेर र लिङ्ग :- सामान्यतया ४ बर्ष देखि २० बर्षसम्म र केटिलाइ भन्दा केटालाइ बढी हुने । II ) मौसम :- सामान्यतया गर्मी मौसममा बढी हुन्छ । III ) हावापानी :- गर्मी हावापानी हुने ठाउँमा एकदमै बढी हुने र जाडो हावापानी हुने ठाउँमा हुदै नहुने वा अत्यन्तै न्यून हुने । ३ ) लक्षणहरु :- ज्यादै आँखा चिलाउने,आँखा रातो हुने,आँखा बिझाउने,आँखाबाट आँशु आउने,आँखाबाट धागो जस्तो चिप्रा आउने,आँखा सुख्खा हुने,सामान्यभन्दा घाममा हेर्न गार्हो हुने,ढकनी गर्हौं हुने आदी ।
४ ) प्रमुख चिन्हहरु :- I ) आँखाको ढकनीको भित्र पट्टी टम्म मिलेका र केहि माथी उठेका मसिना दानाहरु ( Papillae )देखिन्छन जुन सामान्य अवस्थामा माइक्रोस्कोपको प्रयोगबाट र जटिल अवस्थामा माइक्रोस्कोपको प्रयोगबिना नै नाङ्गो आँखाले पनि देख्न सकिन्छ । समयमै उपचार भएन भने यस्ता दानाले आँखाको पारदर्शक कर्निया ( बोलीचालीको भाषामा कालो नानी ) ( Cornea )मा रगडेर घाउहरु पनि बनाउन सक्छन र उक्त घाउहरु पछि निको हुँदा पारदर्शक कर्नियामा दाग पनि बन्न सक्ने र उक्त दागहरुको कारण आँखाको दृष्टि क्षमतामा र्हास आउन सक्छ ।
II ) आँखाको सेतो भाग र कालो नानी (Cornea ) जोडिएको भाग ( प्राय जसो माथिल्लो ) मा सेतो पत्र जमे जस्तो (Gelatinous limbal membrane )र त्यसमा मसिना बिविराहरु ( Tranta's spot ) देखिन सक्छन ।
III ) आँखाको देखिने सेतो भाग ( कालो नानी देखि दाँया र बाँया )मा प्रायजसो त्रिकोणात्मक आकारमा खैरो खालको रातोपन ( Duski red triangular congestion ) देखिन्छ । यसले गर्दा आँखाको प्राकृतिक सेतोपनामा र्हास आएको हुन्छ ।
५ ) उपचार :- I ) यसबाट उत्पन्न हुन सक्ने जटिलताबाट बच्न जुनसुकै अवस्थाको एलर्जीमा पनि नेत्ररोग विशेषज्ञ वा नेत्र चिकित्सक ( सहायक )सँग जाँच गराइ उपयुक्त औषधोपचार तथा परामर्श लिइ सो अनुसार गर्न,गराउन जरुरी हुन्छ । II ) आँखाको ढकनीको पछाडी पट्टी देखापर्ने दानाहरु धेरै ठूला भएमा शल्यक्रिया वा सुइको प्रयोगबाट हटाउन पर्ने हुन सक्छ ।
६ ) रोकथामका उपायहरु :-
I ) कालो चस्माको प्रयोग गर्ने,गराउने । II ) चिसो पानी वा बरफमा सफा रुमाल भिजाइ बाहिरबाटै आँखा सेक्ने । III ) बच्चाहरुलाइ धेरै गर्मी वा धुलोमा खेल्न नदिने । IV ) बच्चाहरुलाइ छाते टोपी वा ह्याट ( Hat )लगाइदिने । V ) आवश्यकता अनुसार गर्मी क्षेत्रबाट चिसो क्षेत्रमा स्थानान्तरण गर्ने गराउने आदी ।
पूनश्च: यो समस्या विशेष गरि बच्चाहरुमा करिव २०-२५ बर्षको उमेरसम्म प्रत्येक बर्ष गर्मी मौसम लागेपछि दुबै आँखामा देखिन्छ । तसर्थ यसको जटिलताहरु बाट बच्न रोकथामका उपर्युक्त उपायहरु अपनाउनुका साथै समयमै नेत्ररोग बिशेषज्ञ वा नेत्र चिकित्सकसँग जचाइ उपयुक्त औषधोपचार तथा परामर्श लिइ सो अनुसार गरौं गराऔं ।
Male
